1. Công tác tư tưởng là một bộ phận cấu thành đặc biệt quan trọng trong toàn bộ hoạt động của Ðảng. Thực tiễn 79 năm qua, từ 1930 đến nay, đã chứng minh điều đó.
Mười lăm năm vận động cách mạng (1930-1945) để đi tới cuộc Cách mạng Tháng Tám vĩ đại và sự ra đời nước Việt Nam mới thực chất và trước hết là thời kỳ những người cộng sản và những người yêu nước đã vượt qua mọi hy sinh, gian khổ tiến hành hoạt động tư tưởng trong nhân dân, gắn bó máu thịt với quần chúng để tập hợp, giác ngộ, động viên, rèn luyện tiến tới tổ chức nhân dân đi theo tiếng gọi và mục tiêu chiến đấu của Ðảng, thực hiện khát vọng ngàn đời của dân tộc là độc lập, tự do. Thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám, trong đó có thành tựu to lớn của công tác tư tưởng của Ðảng, là thắng lợi của quá trình biến lý tưởng của Ðảng và ước mơ của dân tộc thành sức mạnh vô địch của quần chúng, thành hiện thực cách mạng.
Trong 30 năm kháng chiến gian khổ (1945-1975), công tác tư tưởng gắn bó sâu sắc và phục vụ đắc lực mục tiêu giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam thống nhất. Các phong trào của quần chúng được khơi dậy, trở thành cao trào cách mạng trong đấu tranh và trong xây dựng. Ngàn vạn hình mẫu chiến đấu dũng cảm, xả thân vì nước làm xúc động tâm can mọi người dân yêu nước. Góp phần vào những chiến công hiển hách của dân tộc trong 30 năm kháng chiến, thành tựu lớn nhất của công tác tư tưởng chính là trực tiếp bồi dưỡng, xây dựng và phát triển sức mạnh và giá trị con người Việt Nam trong các cuộc đọ sức lịch sử với các thế lực xâm lược hùng mạnh để chúng ta giành chiến thắng.
34 năm qua, kể từ 1975 đến nay, vượt qua những thử thách hiểm nghèo, đặc biệt thời kỳ đất nước rơi vào khủng hoảng kinh tế - xã hội, kế tục truyền thống và kinh nghiệm của Ðảng, nhìn thẳng vào sự thật, khắc phục những hạn chế và sai lầm, từ Ðại hội VI (1986), chúng ta tiếp tục tiến lên theo đường lối đổi mới của Ðảng. Thành tựu đáng quý nhất của công tác tư tưởng trong giai đoạn này là trực tiếp góp phần hình thành, xác định và phát triển đường lối đổi mới, chú trọng tổng kết các sáng kiến của nhân dân để khẳng định, cổ vũ và đưa vào cuộc sống, củng cố niềm tin, lý tưởng ngay cả khi cách mạng gặp nhiều khó khăn, khơi dậy sức mạnh sáng tạo của nhân dân, tạo nên sức mạnh tổng hợp đưa đất nước vượt qua nhiều thử thách, lập được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử.
79 năm qua, bên cạnh những thành tựu, công tác tư tưởng của Ðảng cũng vấp phải những hạn chế và khuyết điểm, thể hiện rõ hơn cả là có lúc, có nơi, chúng ta rơi vào ấu trĩ, tả khuynh hoặc chệch định hướng phát triển, máy móc, giáo điều, duy ý chí, nắm bắt và dự báo tình hình không kịp thời, toàn diện, thiếu sự đầu tư lâu dài cho xây dựng đội ngũ công tác tư tưởng, tính thuyết phục, hiệu quả trong hoạt động tư tưởng còn nhiều hạn chế, chậm khắc phục.
Ôn lại vài nét tiến trình công tác tư tưởng của Ðảng nhân dịp kỷ niệm 79 năm Ngày truyền thống của ngành (1-8-1930-1-8-2009), chúng ta tự hào về những thành tựu, nghiêm khắc trước các yếu kém, khuyết điểm để từ đó tự tin, tỉnh táo vươn lên mạnh mẽ hơn nữa thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ công tác tư tưởng trong tình hình hiện nay.
2.Công tác tư tưởng của Ðảng từ nay đến Ðại hội XI đang đứng trước một bối cảnh quốc tế và trong nước diễn biến phong phú, khẩn trương, phức tạp với nhiều đặc điểm mới cần đặc biệt quan tâm, đánh giá. Khủng hoảng tài chính kinh tế thế giới được các nước với nhiều nỗ lực mới, can thiệp tích cực nên theo một dự báo lạc quan: giai đoạn khó khăn nhất có thể đã qua, song tiến trình phục hồi sẽ chậm chạp và mong manh. Xu thế hình thành thế giới đa cực với những tương quan chính trị - kinh tế - quân sự mới ngày càng rõ. Trong bối cảnh đó, cùng với tăng cường hợp tác giải quyết những vấn đề toàn cầu, xu hướng cạnh tranh giữa các nước, nhất là các nước lớn sẽ ngày càng gay gắt, quyết liệt hơn, đặc biệt trên các địa bàn chiến lược, trong đó có Biển Ðông. Tình hình mới đó sẽ tác động nhiều mặt đối với nước ta cả tích cực và tiêu cực trong thời gian tới.
Trong nước, tình hình chính trị, xã hội ổn định, lạm phát bước đầu được kiềm chế, kinh tế vĩ mô dần dần được ổn định, uy tín quốc tế của đất nước được giữ vững. Những khó khăn của kinh tế thế giới tác động vào nước ta làm bộc lộ những yếu kém của nền kinh tế và của cả công tác lãnh đạo, quản lý, điều hành kinh tế. Ngay trong thách thức gay gắt đó, cơ hội vẫn có nhiều để chúng ta chấn chỉnh, cơ cấu lại nền kinh tế, hướng tới sự phát triển hiệu quả và bền vững.
Dự báo tình hình vài ba năm tới có thể sẽ còn khó khăn hơn do kinh tế thế giới còn tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, do nước ta đã hội nhập sâu vào kinh tế thế giới. Hàng loạt những vấn đề mới, phức tạp đặt ra cần tỉnh táo xử lý trên tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội, mặt khác, các vấn đề an ninh chính trị, an ninh nội bộ, an ninh tư tưởng sẽ diễn biến phức tạp hơn nếu ta không có giải pháp kịp thời, phù hợp. Các thế lực thù địch trong và ngoài nước sẽ lợi dụng để tăng cường chống phá Ðảng, Nhà nước ta.
Trong bối cảnh đó, Ðảng và nhân dân đòi hỏi công tác tư tưởng phải tập trung, phát huy cao độ trí tuệ, tâm huyết, kinh nghiệm, khắc phục bằng được những yếu kém, bất cập, đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương pháp, không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, góp phần trực tiếp để đất nước vượt qua thời kỳ nhiều khó khăn, thách thức này, tận dụng tốt thời cơ mới, nỗ lực phấn đấu thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ mà Ðại hội X của Ðảng đã đề ra.
Công tác tư tưởng trong tình hình hiện nay cần tập trung thực hiện có hiệu quả cao mục tiêu vừa cơ bản, vừa cụ thể là góp phần vào việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Ðại hội X của Ðảng, củng cố, tăng cường sự thống nhất về tư tưởng, chính trị trong Ðảng, sự đồng thuận về chính trị và tinh thần trong nhân dân, tiếp tục giữ vững và mở rộng trận địa tư tưởng của Ðảng, bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác-Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, phát huy mạnh mẽ sức mạnh của nền dân chủ XHCN, của đại đoàn kết toàn dân tộc, nâng cao ý chí vượt qua thách thức, khó khăn, kiên trì đưa sự nghiệp đổi mới phát triển toàn diện, đi vào chiều sâu trên tất cả các lĩnh vực của đời sống đất nước.
Công tác tư tưởng phải góp phần trực tiếp, tích cực thực hiện có hiệu quả cuộc vận động xây dựng, chỉnh đốn Ðảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Ðảng, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, các tổ chức đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh, phấn đấu từ nay đến Ðại hội XI của Ðảng ngăn chặn, từng bước đẩy lùi tham nhũng, lãng phí, khắc phục một bước quan trọng tình trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên.
Từ mục tiêu trên, từ nay đến Ðại hội XI của Ðảng, công tác tư tưởng cần tập trung mọi nỗ lực thực hiện các nhiệm vụ cơ bản sau:
Một là, đẩy mạnh công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, giải đáp có căn cứ khoa học những vấn đề lớn thực tiễn đất nước đang đặt ra, tập trung vào tổng kết, bổ sung và phát triển Cương lĩnh 1991 và chuẩn bị các văn kiện trình Ðại hội XI với chất lượng cao; nghiên cứu những vấn đề kinh tế - xã hội thế giới và trong nước thời kỳ khủng hoảng và suy thoái hiện nay để có những giải đáp trúng và kịp thời nhằm chủ động ngăn chặn suy giảm kinh tế, phòng ngừa lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, duy trì tăng trưởng kinh tế hợp lý, bền vững. Tiếp tục làm sáng tỏ nhận thức, quan niệm về CNXH và con đường đi lên CNXH của nước ta, tập trung vào các mối quan hệ cơ bản giữa đổi mới, ổn định và phát triển, giữa đổi mới kinh tế và đổi mới hệ thống chính trị, giữa kinh tế thị trường và định hướng XHCN, giữa phát triển lực lượng sản xuất và xây dựng, hoàn thiện từng bước quan hệ sản xuất, giữa tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, giữa xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN, giữa độc lập, tự chủ và hội nhập quốc tế, giữa Ðảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ...
Hai là, nâng cao hơn nữa tính chiến đấu, sắc bén, sức thuyết phục cao của công tác tư tưởng. Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng tuyên truyền, giáo dục chủ nghĩa Mác-Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Ðảng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân, đặc biệt chú ý thế hệ trẻ, làm cho toàn Ðảng, toàn dân nhất trí với mục tiêu, nhiệm vụ vừa cơ bản, vừa cấp bách trong thời gian tới, bồi dưỡng lòng yêu nước, lý tưởng độc lập dân tộc và CNXH; tăng cường tuyên truyền, cổ vũ, động viên các nhân tố mới, điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt trên mọi lĩnh vực; phát huy tinh thần sáng tạo, tự lực, tự cường, tạo ra phong trào hành động cách mạng thiết thực của toàn dân đưa đất nước vượt qua những thách thức, tạo cơ sở tiếp tục phát triển toàn diện, bền vững.
Ba là, thường xuyên gắn kết chặt chẽ công tác tư tưởng với các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại vừa nhằm theo sát các diễn biến nhanh chóng để kịp thời xử lý giải quyết các tình huống, vừa phải trở thành một thành tố tích cực tác động trực tiếp đến sự phát triển của các lĩnh vực trên. Thực tiễn đòi hỏi công tác tư tưởng không đơn thuần chỉ là hoạt động tuyên truyền đơn giản, công thức, mà cần và phải có mặt trong cả tiến trình sự kiện, hiện tượng, phong trào để có tiếng nói có sức thuyết phục, có tác động thực tế đối với tất cả tiến trình kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại.
Bốn là, triển khai sâu rộng nhiệm vụ xây dựng đạo đức đối với các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là cán bộ, đảng viên và thế hệ trẻ. Tiếp tục chỉ đạo và tổ chức thực hiện rộng khắp, có chiều sâu, thiết thực và hiệu quả Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", gắn với nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Ðảng và cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, chống suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên, tạo sự chuyển biến thực sự trong thực hiện Cuộc vận động, mà trọng tâm là "làm theo" tấm gương đạo đức của Bác. Xây dựng và thực hiện các chuẩn mực đạo đức phù hợp với từng đối tượng, xây dựng cơ chế giám sát về đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên. Tăng cường việc đôn đốc, kiểm tra, sơ kết việc chỉ đạo thực hiện Cuộc vận động, phát hiện, tuyên truyền, cổ vũ, nhân rộng các điển hình tiên tiến tập thể và cá nhân học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Bác.
Năm là, tiếp tục thực hiện chiến lược phát triển văn hóa, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu những thành tựu và tinh hoa văn hóa nhân loại, hình thành hệ giá trị con người Việt Nam thời kỳ CNH, HÐH. Tập trung công sức, trí tuệ thể chế hóa, cụ thể hóa những nội dung cơ bản của Nghị quyết 23 của Bộ Chính trị về "Tiếp tục xây dựng và phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới", đưa Nghị quyết thật sự vào cuộc sống, phấn đấu từ nay đến Ðại hội XI có thêm nhiều tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật, hoàn thành tốt Ðại hội của các Hội Văn nghệ, Nghệ thuật tạo cơ sở cho bước phát triển mới của văn học, nghệ thuật Việt Nam những năm tới. Ðưa cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" đi vào chiều sâu, nâng cao hiệu quả chính trị - kinh tế - xã hội của cuộc vận động. Nâng cao chất lượng các hoạt động thông tin, báo chí, phát thanh, truyền hình, xuất bản, khắc phục căn bản những lệch lạc, nhất là biểu hiện xa rời tôn chỉ, mục đích, chạy theo thị hiếu thấp kém, lợi ích vật chất cục bộ trong các lĩnh vực này.
Sáu là, chủ động phòng, chống "tự diễn biến", "tự chuyển hóa và đấu tranh chống các quan điểm sai trái, bác bỏ các luận điệu tuyên truyền phản động, làm thất bại âm mưu, hoạt động "diễn biến hòa bình", gây bạo loạn, lật đổ, hình thành lực lượng đối lập của các thế lực thù địch.
Bảy là, vừa tranh thủ mở rộng phạm vi, vừa chú trọng nâng cao hiệu quả, tạo bước phát triển về chất lượng công tác thông tin đối ngoại nhằm phục vụ có hiệu quả cao các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, quốc phòng, an ninh, hướng vào ba đối tượng: nhân dân các nước trên thế giới, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài ở Việt Nam.
3. Ðể thực hiện tốt các mục tiêu và nhiệm vụ nặng nề trên đây, vấn đề có ý nghĩa quyết định là kiên trì, nỗ lực đổi mới mạnh mẽ, sâu sắc và vững chắc nội dung, phương thức công tác tư tưởng của Ðảng theo định hướng cơ bản: tăng cường tính thuyết phục, hiệu quả, nâng cao tính chủ động và tính chiến đấu, tạo bằng được sự gắn bó với nhân dân và thực tiễn đất nước.
Các cơ quan làm công tác tư tưởng cần rà soát lại theo yêu cầu đổi mới tất cả các lĩnh vực công tác của mình, bàn bạc và thực hiện đổi mới cho từng nội dung để từ nay đến Ðại hội XI tạo được những bước chuyển căn bản về chất lượng, hiệu quả. Công tác tuyên truyền cần chuyển hướng mạnh mẽ, kết hợp nhuần nhuyễn thông tin hai chiều, tăng cường đối thoại, lắng nghe, đặc biệt thông tin từ cơ sở lên nhằm mục tiêu định hướng đúng trên cơ sở nắm vững thực tiễn; xây dựng các chương trình học tập, giáo dục, tuyên truyền cho từng đối tượng cụ thể theo trình độ, nghề nghiệp, giới, vùng miền. Hoạt động tư tưởng cần tăng cường nội dung và phương thức phối hợp để phát huy sức mạnh tổng hợp của công tác tư tưởng, đặc biệt trong các hoạt động có quy mô lớn, trọng điểm từ nay đến năm 2011. Cần nghiên cứu và thực hiện đổi mới căn bản các hoạt động kỷ niệm, các ngày lễ lớn theo hướng thiết thực, gắn với nhu cầu văn hóa, nguyện vọng của nhân dân. Tiếp tục rà soát, tổ chức lại lực lượng báo chí, truyền thông đại chúng, phát huy mạnh mẽ tính tích cực, vai trò góp phần đấu tranh chống tiêu cực của báo chí, các phương tiện thông tin đại chúng. Xác lập nhiệm vụ khảo sát, điều tra xã hội là một cơ sở khách quan khi thực hiện các nhiệm vụ công tác tư tưởng.
Toàn bộ các nhiệm vụ trên gắn chặt với trách nhiệm có vai trò quyết định của các cấp ủy đảng từ Trung ương đến địa phương. Trước những đòi hỏi mới của tình hình hiện nay, cần đề cao trách nhiệm của toàn Ðảng đối với công tác tư tưởng. Xây dựng và thực hiện quy chế, quy định toàn Ðảng từ Trung ương đến cơ sở và mọi đảng viên có trách nhiệm trực tiếp làm công tác tư tưởng. Bí thư cấp ủy, thủ trưởng các cơ quan, đơn vị phải lập kế hoạch cụ thể chỉ đạo công tác tư tưởng, chủ động nắm bắt, đánh giá, dự báo diễn biến tư tưởng của đơn vị mình, có biện pháp giải quyết kịp thời. Khẩn trương xây dựng xong và đưa vào thực tiễn, vào cuộc sống cơ chế cấp ủy đảng tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với nhân dân, cơ chế phối hợp giữa cơ quan các cơ quan quản lý nhà nước từ trung ương đến cơ sở với các cơ quan làm công tác tư tưởng trong việc triển khai kế hoạch kinh tế - xã hội, giải quyết các vấn đề bức xúc của nhân dân...
Kiên trì tìm tòi và thực hiện các giải pháp đổi mới trên đây, chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng rằng, công tác tư tưởng của Ðảng sẽ hoàn thành tốt nhất mục tiêu và những nhiệm vụ nặng nề mà Ðảng và nhân dân đã tin tưởng giao phó.
(Theo Báo Điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam)