Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, lòng yêu nước cho thế hệ trẻ nuôi dưỡng hoài bão, khát vọng vươn lên

Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và tuổi trẻ Việt Nam vinh dự và tự hào luôn nhận được sự quan tâm, lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng. Thời gian qua, hướng về đại hội đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, tuổi trẻ Việt Nam ra sức đẩy mạnh các phong trào thi đua với nhiều chương trình hành động cụ thể và việc làm thiết thực. Năm 2020 và những ngày đầu năm 2021, toàn Đoàn đã triển khai 4 đợt hoạt động cao điểm, đặc biệt là đợt hoạt động “Tuổi trẻ Việt Nam tự hào tiến bước dưới cờ Đảng”.

Trong đó, việc tổ chức lấy ý kiến rộng rãi của tuổi trẻ Việt Nam góp ý vào dự thảo văn kiện Đại hội XIII của Đảng được xác định là nhiệm vụ hết sức quan trọng, được triển khai bài bản, khoa học, hiệu quả và kỹ lưỡng, tạo thành đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng trong cán bộ, đoàn viên, thanh niên trong và ngoài nước, thể hiện tâm huyết, tình cảm, trách nhiệm của tuổi trẻ với Đảng. Đã có gần 500.000 lượt ý kiến của cán bộ, đoàn viên, thanh niên tham gia góp ý vào dự thảo các văn kiện được tổng hợp đầy đủ, gửi tới Tiểu ban Văn kiện.

Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và tuổi trẻ cả nước bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc trước sự quan tâm đặc biệt của Đảng đối với thế hệ trẻ, thống nhất rất cao với các quan điểm, định hướng, nhiệm vụ, giải pháp đối với thế hệ trẻ đã được đề cập trong dự thảo Văn kiện Đại hội và nhận thức rõ trách nhiệm của mình trong triển khai thực hiện nhiệm vụ công tác này. Những giải pháp quan trọng, dài hạn tiếp tục được dự thảo Văn kiện xác định và có bước phát triển.

Bên cạnh đó, nhiều nội dung mới, quan trọng trong công tác thanh niên được dự thảo văn kiện nhấn mạnh, đó là“nuôi dưỡng hoài bão, khát vọng vươn lên; nêu cao tinh thần trách nhiệm của thanh niên đối với đất nước, với xã hội”; quan điểm phát triển thế hệ trẻ “lành mạnh, toàn diện, hài hòa cả về trí tuệ, thể chất và giá trị thẩm mỹ” và “Chăm lo nuôi dưỡng, giáo dục, bảo vệ thiếu niên, nhi đồng; dành những điều kiện tốt nhất, sự chăm lo chu đáo nhất cho trẻ em - tương lai của đất nước”. Sự khẳng định này đã đáp ứng được nguyện vọng thiết tha của thế hệ trẻ ngày nay.

Giáo dục lý tưởng cách mạng, lòng yêu nước, nuôi dưỡng hoài bão, khát vọng vươn lên, thúc đẩy phong trào thanh niên tình nguyện, xung kích, sáng tạo, khởi nghiệp trong bối cảnh hiện nay là một trong những giải pháp quan trọng để xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa đáp ứng yêu cầu của cách mạng, góp phần thực hiện mục tiêu, tầm nhìn của Đảng đến năm 2030 và khát vọng 2045 gắn với hai mốc lịch sử quan trọng của Đảng và của đất nước. Là “trường học xã hội chủ nghĩa” của thanh niên, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh nhận thức sâu sắc trách nhiệm của mình trong thực hiện nhiệm vụ quan trọng này, đã đầu tư nhiều giải pháp thực hiện và đạt được một số kết quả tích cực, đặc biệt là trong đổi mới nội dung, phương thức giáo dục thanh niên.

Thời gian qua, nội dung giáo dục của Đoàn đã bám sát nhiệm vụ chính trị của đất nước, địa phương và đơn vị; kịp thời cập nhật tình hình mới; trong đó tập trung giáo dục thanh niên về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thần yêu nước của thanh thiếu nhi. Giáo dục lòng nhân ái, tính trung thực, trách nhiệm, hiếu học, yêu lao động, ý thức công dân, chấp hành pháp luật; trách nhiệm của đoàn viên, thanh thiếu nhi trong tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị, giữ gìn và phát huy truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại.

Cùng với sự phát triển của đất nước, những năm qua, phương thức giáo dục của Đoàn liên tục được đổi mới, với nhiều cách làm hay, hiệu quả, như ứng dụng công nghệ hiện đại trong giáo dục chính trị và nắm bắt, định hướng tư tưởng thanh thiếu nhi [1]. Xây dựng giá trị hình mẫu thanh niên Việt Nam thời kỳ mới với những tiêu chí cụ thể phù hợp với lứa tuổi, trình độ nhận thức, đặc điểm, điều kiện sống, học tập, lao động của thanh thiếu nhi từ giá trị cốt lõi “Tâm trong - Trí sáng - Hoài bão lớn” [2]. Tăng cường thông tin tích cực, “lấy cái đẹp dẹp cái xấu”[3]. Phát hiện, bồi dưỡng, tuyên dương điển hình tiên tiến và huy động người nổi tiếng, có uy tín để định hướng, giáo dục thế hệ trẻ. Sử dụng không gian mạng để giáo dục [4]. Củng cố và phát huy các thiết chế, công cụ tuyên truyền của Đoàn phục vụ nhiệm vụ chính trị [5]. Tổ chức các đợt sinh hoạt chính trị cao điểm nhân kỷ niệm các ngày lễ lớn [6]…

Nhờ vậy, công tác giáo dục của Đoàn đã đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu đổi mới của hệ thống chính trị, bắt nhịp nhanh hơn với bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và xu hướng biến đổi nhanh chóng của tình hình thanh thiếu nhi.

Đặc biệt, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh không ngừng đổi mới nội dung, phương thức triển khai phong trào hành động cách mạng phù hợp với xu thế phát triển, nhu cầu của thanh thiếu nhi. Ba phong trào “Thanh niên tình nguyện”, “Tuổi trẻ sáng tạo”. “Tuổi trẻ xung kích bảo vệ Tổ quốc” và ba chương trình “Đồng hành với thanh niên trong học tập”, “Đồng hành với thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp” và “Đồng hành với thanh niên rèn luyện và phát triển kỹ năng trong cuộc sống, nâng cao thể chất, đời sống văn hóa tinh thần” và các phong trào nhánh trong từng đối tượng thanh niên đã phát huy tác dụng tích cực. Tinh thần, tôn chỉ, mục đích của phong trào đã từng bước đến với cơ sở Đoàn, cán bộ, đoàn viên, thanh niên các khối đối tượng, lĩnh vực; phù hợp với đặc trưng vùng miền, tính chất công việc, đáp ứng đúng nhu cầu của thanh niên và yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới, được thanh niên đón nhận, tích cực tham gia, góp phần phát triển thanh niên toàn diện, phát huy tốt vai trò xung kích, tình nguyện, sáng tạo của thanh niên trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đồng thời khẳng định vai trò của Đoàn trong bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của thanh niên.

Thông qua các hoạt động đó, đã có 12,3 triệu lượt thanh niên tham gia các hoạt động tình nguyện; thực hiện hơn 800.000 công trình, phần việc, trong đó có nhiều dự án lớn như Đảo Thanh niên, Làng thanh niên lập nghiệp, cầu giao thông nông thôn;… đề xuất 2,2 triệu ý tưởng, sáng kiến, trong đó, hơn 74 nghìn ý tưởng, sáng kiến đã được tổ chức Đoàn các cấp hỗ trợ hoặc kết nối hỗ trợ để hiện thực hóa. Tổ chức Đoàn đã tư vấn, hướng nghiệp cho 11 triệu lượt thanh niên và giới thiệu việc làm cho 2,4 triệu thanh niên hỗ trợ hơn 2.600 dự án khởi nghiệp sáng tạo của thanh niên từ đầu nhiệm kỳ Đại hội Đảng XII đến nay [7].

Trong bối cảnh dịch bệnh, thiên tai diễn biến phức tạp, nhất là dịch Covid-19, các cấp bộ Đoàn đã chủ động đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương thức triển khai phong trào, không tổ chức các hoạt động đông người; tập trung triển khai các đội hình thanh niên với quy mô nhỏ, bắt tay ngay vào những công trình, phần việc thanh niên cụ thể, phù hợp, các sáng kiến vì cộng đồng; chú trọng các hoạt động trên nền tảng số, tăng cường sử dụng công nghệ thông tin, truyền thông đại chúng, mạng xã hội trong thiết kế và tổ chức hoạt động; kịp thời cập nhật các nội dung mới theo tình hình thực tế và theo chỉ đạo của Đảng, Chính phủ nên đã mang lại hiệu quả cao. Đồng thời, đoàn viên, thanh niên đã xung kích, tình nguyện tham gia có hiệu quả trong phòng, chống thiên tai, đặc biệt là trong đợt mưa lũ xảy ra tại miền trung vừa qua. Hình ảnh đoàn viên thanh niên trong các lực lượng ứng cứu, giải cứu, bảo vệ tính mạng và tài sản của đồng bào, hỗ trợ nhu yếu phẩm, khắc phục hậu quả của thiên tai đã trở thành hình ảnh tiêu biểu của người đoàn viên thế hệ mới, hết lòng hết sức vì Tổ quốc, vì nhân dân.

Những nỗ lực, cố gắng của tổ chức Đoàn đã góp phần tích cực vào quá trình xây dựng lớp thanh niên thời kỳ mới có lý tưởng cách mạng, bản lĩnh chính trị vững vàng, giàu lòng yêu nước; có đạo đức, lối sống văn hóa, trách nhiệm, tuân thủ pháp luật, yêu chuộng hòa bình; có tri thức, sức khỏe, hoài bão và khát vọng vươn lên. Điều đó thể hiện ở những số liệu rất đáng mừng: Từ năm 2016 đến nay, đã có gần 940.000 đoàn viên ưu tú được giới thiệu để Đảng xem xét kết nạp, trong đó gần 560.000 đoàn viên vinh dự được đứng trong hàng ngũ của Đảng [8]; hơn 9 triệu lượt đoàn viên, thanh thiếu nhi đã được tôn vinh, trao các giải thưởng của Đoàn, Hội, Đội.

Tuy nhiên, bên những kết quả đạt được, chúng ta vẫn không khỏi trăn trở trước một số vấn đề còn tồn tại, hạn chế trong thế hệ trẻ hiện nay. Cụ thể như: một bộ phận thanh niên giảm sút niềm tin, phai nhạt lý tưởng cách mạng, sống thực dụng, xa rời truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc; tình trạng tội phạm và tệ nạn xã hội trong thanh niên có xu hướng giảm, song vẫn diễn biến phức tạp; hiện tượng xâm hại, bạo hành trẻ em còn xảy ra ở mức độ đáng báo động [9].

Để góp phần thực hiện có hiệu quả những chủ trương, quan điểm của Đảng đối với thế hệ trẻ trong thời gian tới, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh xác định tập trung thực hiện một số giải pháp sau:

Một là, tiếp tục đổi mới nội dung và phương thức giáo dục của Đoàn theo tinh Chỉ thị số 42 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ, giai đoạn 2015 - 2030”, trong đó kiên trì và kịp thời đổi mới cách thức phổ biến, học tập lý tưởng cách mạng, lý luận chính trị, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước cho thanh niên. Tăng cường các biện pháp nắm nhanh, nắm chắc và định hướng kịp thời tư tưởng, dư luận xã hội trong thanh niên trước những vấn đề mới nảy sinh, nhất là vấn đề còn nhiều luồng ý kiến khác nhau. Xây dựng cơ chế cung cấp thông tin thường xuyên, kịp thời để mỗi đoàn viên trong tổ chức đều là người có thể truyền tải thông điệp giáo dục thanh thiếu nhi. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, tận dụng tối đa ưu thế của các công cụ, phương tiện truyền thông hiện đại, mạng xã hội, hệ thống báo chí, xuất bản của Đoàn trong giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh thiếu nhi, trong đó chú trọng tuyên truyền yếu tố tích cực, người tốt, việc tốt, hành động đẹp. Xây dựng các bộ công cụ tuyên truyền, các sản phẩm truyền thông trên Internet, các ứng dụng trên mạng xã hội và các thiết bị di động thông minh có nội dung tuyên truyền, giáo dục theo hướng trẻ trung, sinh động, phù hợp với thị hiếu của thanh thiếu nhi.

Hai là, đẩy mạnh các phong trào hành động cách mạng của tuổi trẻ và các hoạt động đồng hành, hỗ trợ thanh niên, xem đây là biện pháp trung tâm trong giáo dục, tạo môi trường để thanh niên rèn luyện, phấn đấu, trưởng thành, tập trung vào những “phẩm chất” nổi bật của thanh niên. Cụ thể:

- Tiếp tục phát huy tinh thần tình nguyện của thanh niên. Tổ chức để thanh niên chủ động đăng ký đảm nhận các công trình, phần việc tham gia xây dựng nông thôn mới, văn minh đô thị, an sinh xã hội, an toàn giao thông, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu, chăm lo cho thiếu nhi… thông qua các chiến dịch tình nguyện cao điểm, các hoạt động tình nguyện thường xuyên, tình nguyện tại chỗ, mở rộng mạng lưới kết nối lực lượng làm tình nguyện. Các hoạt động tình nguyện do Đoàn, Hội, Đội tổ chức phải đảm bảo tính rộng khắp, huy động được đông đảo đoàn viên, thanh niên tham gia; đồng thời tạo được sự quan tâm, ủng hộ, hỗ trợ của nhân dân và cộng đồng xã hội. Đảm bảo tính định hướng, phát huy vai trò của tuổi trẻ trong thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị và giải quyết các vấn đề của cộng đồng. Đảm bảo tính dẫn dắt, thông qua hoạt động tình nguyện tập hợp thanh niên phát huy sức trẻ trong tham gia phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết những vấn đề bức xúc của cộng đồng; từ đó lan tỏa, lôi cuốn các lực lượng xã hội khác cùng tham gia. Đảm bảo tính thiết thực, các hoạt động cần đi vào thực chất, xuất phát từ nhu cầu của người dân, có sản phẩm cụ thể, làm lợi cho địa phương, đơn vị, cho nhân dân. Đảm bảo tính bền vững, quan tâm đến hiệu quả lâu dài của các công trình, sản phẩm thực hiện từ phong trào, chuyển giao công nghệ, kỹ thuật, sản phẩm cho địa phương, đơn vị để duy trì và phát triển sau khi kết thúc hoạt động tình nguyện.

- Khơi dậy tinh thần sáng tạo, khuyến khích thanh niên đề xuất các ý tưởng, sáng kiến, giải pháp, nhất là các giải pháp có hàm lượng tri thức, ứng dụng công nghệ cao trong tham gia thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, nghiên cứu khoa học và trong các lĩnh vực của đời sống. Vận động thanh niên Việt Nam trong và ngoài nước, đặc biệt là trí thức trẻ đề xuất ý tưởng, sáng kiến. Tổ chức các cuộc thi ý tưởng sáng tạo trong các lĩnh vực, tập trung cho các vấn đề xã hội quan tâm: môi trường, giao thông, giáo dục, quản lý đô thị, cải cách hành chính, phòng chống tệ nạn xã hội và các mô hình, hoạt động phát huy tính sáng tạo của thanh niên. Xây dựng cơ chế phối hợp, kết nối với các đơn vị liên quan để tiếp nhận, chuyển giao các công trình, đề tài, sản phẩm sáng tạo tiêu biểu của thanh niên vào thực tiễn cuộc sống.

- Cung cấp thông tin, kiến tạo môi trường thuận lợi để thanh niên lập nghiệp, khởi nghiệp sáng tạo. Lựa chọn nội dung, lĩnh vực trong công tác hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp phù hợp với đặc thù, lợi thế của Đoàn Thanh niên để triển khai hiệu quả. Đổi mới phương pháp tiếp cận, tư vấn cho thanh niên về cách thức xây dựng mô hình phát triển kinh tế, thiết lập các kênh kết nối, hỗ trợ, cung cấp thông tin, xây dựng mạng lưới tiêu thụ rộng để hỗ trợ đầu ra sản phẩm cho thanh niên. Đẩy mạnh triển khai Đề án Tư vấn hướng nghiệp, giới thiệu việc làm cho thanh thiếu niên gắn với việc thực hiện các chương trình, đề án về giáo dục nghề nghiệp, việc làm giai đoạn 2021 - 2025 của Chính phủ, các địa phương. Tăng cường tổ chức các giải thưởng để phát hiện, tôn vinh những ý tưởng kinh doanh, những doanh nhân trẻ thành đạt. Huy động nguồn lực hỗ trợ các điều kiện về chuyên môn, vốn, giải pháp cho thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp, đặc biệt là khởi nghiệp sáng tạo. Phát huy tinh thần xung kích của thanh niên trong tham gia quá trình chuyển đổi số nền kinh tế. Kết nối, thu hút thanh niên có tài năng, thanh niên lập nghiệp tại nước ngoài đóng góp cho quê hương, đất nước. Tham mưu phối hợp với các bộ, ngành hoàn thiện hệ sinh thái khởi nghiệp.

- Tuyên truyền và tổ chức các hoạt động phát huy tinh thần xung kích của thanh niên trong bảo vệ Tổ quốc. Chủ động đấu tranh ngăn chặn, phản bác những thông tin, luận điệu sai trái và làm thất bại mọi âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch. Tham gia thực hiện các chương trình, dự án, cuộc vận động hướng về biên giới, biển đảo, bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ. Tham gia xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân cách mạng chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, trong đó có một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại. Tham gia đảm bảo an ninh trật tự trên địa bàn dân cư.

- Tiếp tục triển khai các hoạt động hỗ trợ, tạo điều kiện cho thanh niên học tập, rèn luyện, phát triển toàn diện, tập trung vào những nhu cầu thiết thân, gắn chặt với thanh niên, như học tập, nghề nghiệp và việc làm, sức khoẻ, kỹ năng thực hành xã hội; đại diện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thanh niên, nhằm tạo ra môi trường tốt nhất để thanh niên trưởng thành; đồng thời thông qua đó mở rộng mặt trận tập hợp, đoàn kết rộng rãi các tầng lớp thanh niên theo Đảng, trở thành lực lượng nòng cốt cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Ba là, nâng cao chất lượng đoàn viên, nhất là chất lượng tư tưởng chính trị và tính tiên phong, gương mẫu, bản lĩnh của đoàn viên; chú trọng giáo dục nâng cao nhận thức, bản lĩnh chính trị, ý thức cảnh giác cách mạng cho đoàn viên, thanh niên. Chủ động cung cấp thông tin, trang bị kiến thức, phương pháp, kỹ năng để thanh niên tự phòng ngừa, tự sàng lọc, tự đấu tranh với các luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, chống phá; tham gia bảo đảm an ninh, an toàn thông tin, bảo vệ an ninh tư tưởng, an ninh văn hóa trên không gian mạng. Chú trọng tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức chính trị tư tưởng cho đoàn viên, thanh niên về Đảng; tổ chức cho cán bộ, đoàn viên, thanh niên tích cực đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; tham gia góp ý xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Tiếp tục triển khai các giải pháp thực hiện cuộc vận động “Đoàn viên phấn đấu trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam”, Đoàn trực tiếp rèn luyện đảng viên trẻ, cung cấp cán bộ trẻ cho Đảng.