Ngày
18/5/2021, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 01-KL/TW về “Tiếp tục thực hiện
Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII về đẩy mạnh học
tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Đảng ta nhấn mạnh,
để việc thực hiện Chỉ thị số 05 thời gian tới đạt hiệu quả thiết thực, cần phải
quán triệt, tập trung làm tốt ba nội dung: Học tập, làm theo Bác và nêu gương
của cán bộ, đảng viên. Học Bác cách “nêu gương” là làm cho tư tưởng, đạo đức,
phong cách của Người ngày càng thấm sâu, lan tỏa vào đời sống; trở thành cốt
cách, tác phong của mỗi cán bộ, đảng viên.
CHỦ
TỊCH HỒ CHÍ MINH VỚI VIỆC NÊU GƯƠNG
Sinh thời, Chủ tịch Hồ
Chí Minh rất chú trọng đến việc “nêu gương” của cán bộ, đảng viên. Theo Người,
sở dĩ cần phải “nêu gương” là do đặc thù của nền văn hóa, đạo đức phương Đông
luôn coi trọng tình cảm, luôn lấy cái tốt đẹp của người khác để làm tấm gương
soi mình. Người viết: “Nói chung thì các dân tộc phương Đông đều giàu tình cảm,
và đối với họ, một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn
tuyên truyền”(1).
Ngay từ khi bắt tay vào
công tác huấn luyện cán bộ, Người đã luôn nhắc nhở mỗi cán bộ phải nêu cao tinh
thần gương mẫu. Trong tác phẩm “Đường cách mệnh” (năm 1927), Người đặt lên hàng
đầu tư cách một người cách mệnh với 23 điểm. Theo Bác,
người cách mạng tư cách phải chuẩn mực; thật sự là tấm gương trong các mối quan
hệ: với chính mình, với người khác, với công việc. Bác đã nêu rõ những yêu cầu
có tính chuẩn mực đó: “Tự mình phải: Cần kiệm. Hòa mà không tư. Cả quyết sửa
lỗi mình. Cẩn thận mà không nhút nhát. Hay hỏi. Nhẫn nại (chịu khó). Hay nghiên
cứu, xem xét. Vị công vong tư. Không hiếu danh, không kiêu ngạo. Nói thì phải
làm. Giữ chủ nghĩa cho vững. Hy sinh. Ít lòng tham muốn về vật chất. Bí mật.
Đối với người phải: Với từng người thì khoan thứ. Với đoàn thể thì nghiêm. Có
lòng bày vẽ cho người. Trực mà không táo bạo. Hay xem xét người. Làm việc phải:
Xem xét hoàn cảnh kỹ càng. Quyết đoán. Dũng cảm. Phục tùng đoàn thể”(2).
Khi Đảng Cộng sản Việt
Nam trở thành Đảng cầm quyền, trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” (năm 1947),
Hồ Chí Minh nêu ra 12 điều về Tư cách của Đảng chân chính
cách mạng. Tư cách ở đây chính là sự nêu gương, là tấm gương của sự
phấn đấu hy sinh vì dân, vì nước. “Đảng không phải là một tổ chức để làm quan
phát tài. Nó phải làm tròn nhiệm vụ giải phóng dân tộc, làm cho Tổ quốc giàu
mạnh, đồng bào sung sướng”(3). Do đó, “Ngoài lợi ích của dân tộc, của Tổ quốc,
thì Đảng không có lợi ích gì khác”(4). Người đặc biệt nhấn mạnh sự nêu gương
của cán bộ, đảng viên. Để trở thành người cách mạng chân chính, mỗi cán bộ,
đảng viên phải nêu gương về cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, nêu cao đức
tính tốt đẹp: Nhân, Nghĩa, Trí, Dũng, Liêm; phải
tránh xa những thói xấu như lười biếng, gian giảo, tham lam... Đồng thời, Người
nêu rõ bổn phận của mọi cán bộ, đảng viên là: cố gắng làm kiểu mẫu cho quần chúng
trong mọi việc. Người cho rằng, muốn hoàn thành nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc, mọi người phải nỗ lực hết mình, nhất là cán bộ, đảng viên, đoàn viên phải
là những “đầu tầu gương mẫu”.
Không chỉ nói về việc nêu
gương của mỗi cán bộ, đảng viên nói chung; ngay từ lúc bấy giờ, Chủ tịch Hồ Chí
Minh còn nhấn mạnh những cán bộ chủ chốt, cấp cao cần phải tiên phong trong
việc nêu gương. Trong “Bài nói chuyện tại phiên họp cuối năm của Hội đồng Chính
phủ” năm 1963, Người nhắc nhở: “Một điều rất quan trọng nữa là các đồng chí bộ
trưởng, thứ trưởng và cán bộ lãnh đạo phải luôn luôn gương mẫu về mọi mặt, phải
nêu gương sáng về đạo đức cách mạng: cần kiệm liêm chính, chí công vô tư, phải
giữ gìn tác phong gian khổ phấn đấu, phải không ngừng nâng cao chí khí cách
mạng trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc. Có như thế mới xứng
đáng với đồng bào miền Nam đang chiến đấu vô cùng anh dũng chống đế quốc Mỹ và
tay sai của chúng để giải phóng miền Nam và hòa bình thống nhất nước nhà. Nhân
dân ta rất tốt. Nếu chúng ta làm gương mẫu và biết lãnh đạo thì bất cứ công
việc gì khó khăn đến đâu cũng nhất định làm được”(5).
Chủ tịch Hồ Chí Minh rất
coi trọng phương pháp nêu gương đạo đức. Người nhấn mạnh: Lấy gương người tốt,
việc tốt hằng ngày để giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để
xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới và cuộc
sống mới. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, để nêu gương thì trước hết bản thân
phải làm gương trong mọi công việc từ nhỏ đến lớn, thể hiện thường xuyên; về
mọi mặt, phải cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư, nói phải đi đôi với làm.
Cách thức nêu gương theo Người là: “Cán bộ, đảng viên phải làm gương mẫu cho
nhân dân. Cán bộ cấp trên phải làm gương mẫu cho cán bộ cấp dưới”(6).
Một điều rất đặc biệt là
Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ đưa ra những tư tưởng, quan điểm rất đúng đắn về
nêu gương mà chính Người còn là hiện thân cao đẹp nhất về trách nhiệm nêu gương
trước Đảng, trước nhân dân. Phong cách nêu gương trong tư tưởng và tấm gương
đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh được thể hiện xuyên suốt trong cả cuộc đời
hoạt động cách mạng, phấn đấu hi sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ
nghĩa xã hội và vì nhân dân của Người. Người không chỉ tiếp thu, kế thừa, bổ
sung, phát triển và hoàn thiện lý luận về phương pháp, mà Người đã thực hành
phong cách nêu gương một cách nhuần nhuyễn, hết sức mẫu mực và tự nhiên. Người
kiên trì nêu gương về đạo đức còn nhiều hơn những điều Người nói và viết ra.
Chính bản thân Người là một tấm gương sáng ngời về phong cách nêu gương, một
hình ảnh mẫu mực về “người lãnh đạo và người đầy tớ thật trung thành của nhân
dân”.
Vì là hiện thân cao đẹp
nhất của việc nêu gương trong mọi hành động, việc làm nên tư tưởng của Người về
nêu gương, làm gương không chỉ dừng lại ở những quan điểm mang tính lý luận mà
còn có sức thuyết phục, lôi cuốn và lan tỏa rộng rãi đến toàn thể nhân dân và
mỗi cán bộ, đảng viên. Do đó, ở Hồ Chí Minh luôn có sự thống nhất, hòa quyện
giữa “tri” và “hành”, giữa tư tưởng và hành động. Đó cũng chính là sức lôi
cuốn, hấp dẫn của tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh mà không phải nhà
lý luận, nhà chính trị nào cũng có được.
ĐẨY
MẠNH HỌC TẬP VÀ LÀM THEO TƯ TƯỞNG, PHONG CÁCH NÊU GƯƠNG CỦA BÁC
Trong bài phát biểu tại
Hội nghị toàn quốc sơ kết 5 năm thực hiện Chỉ thị số 05 của Bộ Chính trị về đẩy
mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh sáng ngày
12/6/2021 với chủ đề “Ra sức học tập, nỗ lực phấn đấu và rèn luyện, không ngừng
làm theo tư tưởng, đạo đức và phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh”, đồng chí
Tổng Bí thư đã nhấn mạnh đến việc “nêu gương” của mỗi cán bộ, đảng viên. Đồng
chí chỉ rõ, “nêu gương là thực hiện đồng thời, gắn kết việc học tập với làm
theo Bác và nêu gương. Phát huy hiệu quả mối quan hệ giữa ba nhiệm vụ này,
trong đó đề cao vai trò, trách nhiệm tiền phong, gương mẫu với nêu gương của
cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền, cơ quan, đơn vị,
mà trước hết là các đồng chí Uỷ viên Bộ Chính trị, Uỷ viên Ban Bí thư, Uỷ viên
Ban Chấp hành Trung ương Đảng”(7). Đây là sự cụ thể hóa thêm quan điểm của Đảng
ta tại Quy định số 08-QĐi/TW ngày 25/10/2018 về trách nhiệm nêu gương của cán
bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên
Ban Chấp hành Trung ương và quan điểm của Đại hội XIII về trách nhiệm “nêu
gương” của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu.
Trong bài phát biểu, đồng
chí Tổng Bí thư cũng chỉ rõ cách thức nêu gương của cán bộ, đảng viên. Đó là:
người có chức vụ càng cao, cương vị càng lớn càng phải gương mẫu trong tu
dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống, phong cách, tác phong, lề lối
công tác để quần chúng, nhân dân noi theo; phải thể hiện được tư tưởng vững vàng,
quan điểm đúng đắn, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, hết lòng vì nước,
vì dân; có phong cách lãnh đạo khoa học, dân chủ, sâu sát thực tiễn, thật sự là
hạt nhân đoàn kết, quy tụ, tạo động lực và phát huy trí tuệ tập thể, theo tinh
thần Bác đã dạy: “Một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn
tuyên truyền”.
Có thể nhận thấy, Đảng ta
đã kế thừa và phát triển tư tưởng “nêu gương” của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong
bối cảnh hiện nay. Tư tưởng của Người đã trở thành “kim chỉ nam” cho Đảng trong
công tác xây dựng Đảng nói chung và xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên nói
riêng.
Vận dụng tư tưởng Hồ Chí
Minh và quán triệt quan điểm chỉ đạo của Đảng, của đồng chí Tổng Bí thư, mỗi
cán bộ, đảng viên cần phải thấm nhuần quy định về “nêu gương”; thể hiện việc
nêu gương toàn diện trên tất cả các mặt chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống,
cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; không sa vào chủ nghĩa cá nhân, không
quan liêu, tham nhũng, lãng phí; không bị lợi ích vật chất cám dỗ, không bị chi
phối bởi “lợi ích nhóm”, “tư duy nhiệm kỳ”. Mỗi cán bộ, đảng viên phải thường
xuyên tu dưỡng, rèn luyện về đạo đức cách mạng; tự giác, gương mẫu trong việc
học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; gắn với việc
thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đấu
tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối
sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.
Việc nêu gương của cán
bộ, đảng viên phải theo phương châm “trên trước, dưới sau”, “trong trước, ngoài
sau”, “học đi đôi với làm theo”; cấp ủy viên nêu gương cho đảng viên, đảng viên
nêu gương cho quần chúng; cán bộ cấp trên nêu gương cho cán bộ cấp dưới; thủ
trưởng cơ quan, đơn vị nêu gương cho công chức, viên chức và người lao động
đúng như theo tinh thần của Kết luận số 01-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương
ngày 18/5/2021: “Trong quá trình tổ chức thực hiện, phải đề cao việc phát huy
vai trò, trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu,
trước hết là các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban
Chấp hành Trung ương Đảng. Việc tự giác nêu gương để khẳng định vai trò lãnh
đạo, tính tiên phong, gương mẫu “trên trước, dưới sau”, “đảng viên đi trước,
làng nước theo sau”(8). Từ việc nêu gương của mỗi cán bộ, đảng viên hướng tới
việc xây dựng tập thể nêu gương, đơn vị nêu gương để từng bước lan tỏa giá trị
của người cán bộ, đảng viên và của tổ chức đến với quần chúng nhân dân.
Tư tưởng và phong cách
“nêu gương” của Chủ tịch Hồ Chí Minh chính là “kim chỉ nam”, là những chỉ dẫn
rất cần thiết và quý báu cho Đảng ta trong công tác xây dựng Đảng, xây dựng đội
ngũ cán bộ ở Việt Nam hiện nay. Mỗi cán bộ, đảng viên cần thấm nhuần tư tưởng
“nêu gương”, nghiêm túc thực hiện những quy định của Đảng về “nêu gương” để
không ngừng tu dưỡng, rèn luyện cả về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống để
xứng đáng là “người đầy tớ trung thành của nhân dân” đúng như lời căn dặn của
Bác./.
TS. Lê Thị Chiên
Học
viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
__
(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia
Sự thật, H, 2011, t.1, tr. 284.
(2) (3) (4) Hồ Chí Minh:
Sđd, t.2, tr.280-281, 289, 290.
(5) Hồ Chí Minh: Sđd,
t.14, tr.223.
(6) Hồ Chí Minh: Sđd,
t.10, tr.494.
(7) http://www.tuyengiao.vn/dua-nghi-quyet-cua-dang-vao-cuoc-song/ra-suc-hoc-tap-no-luc-phan-dau-va-ren-luyen-khong-ngung-lam-theo-tu-tuong-dao-duc-va-phong-cach-cua-chu-tich-133854
(8)
http://www.tuyengiao.vn/dua-nghi-quyet-cua-dang-vao-cuoc-song/ket-luan-cua-bo-chinh-tri-ve-tiep-tuc-day-manh-hoc-tap-va-lam-theo-tu-tuong-dao-duc-phong-cach-ho-chi-133448