Một số vấn đề cần chú trọng trong công tác tư tưởng hiện nay

Từ khi tiến hành công cuộc đổi mới đến nay, công tác tư tưởng đã bám sát thực tiễn, tuyên truyền, phổ biến kịp thời những quan điểm lý luận cũng như đường lối, chủ trương đổi mới của Đảng, thành tựu của công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Tuy nhiên, như Đảng ta đã chỉ rõ, so với yêu cầu, nhiệm vụ trong thời kỳ mới, công tác tư tưởng của Đảng còn thiếu sắc bén, thiếu sức thuyết phục, tính chiến đấu còn hạn chế, chưa sát thực tế và chưa linh hoạt. Công tác lý luận còn lạc hậu trên một số mặt, chưa đáp ứng được đòi hỏi của thực tiễn đang vận động nhanh chóng, phức tạp.

Những yếu kém, khuyết điểm của công tác tư tưởng, lý luận, cùng với những yếu tố chủ quan và khách quan khác như, sự sụp đổ hệ thống xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô cũ và Đông Âu; âm mưu và hoạt động ráo riết của chiến lược "diễn biến hòa bình"; xu hướng toàn cầu hóa mạnh mẽ, nhất là toàn cầu hóa về kinh tế; sự tha hóa, biến chất của không ít cán bộ, đảng viên; đời sống của nhân dân còn gặp những khó khăn, thiếu thốn… đã ảnh hưởng đến tư tưởng, tâm trạng và tình cảm của không ít cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Từ bối cảnh thực tiễn hiện nay, dựa trên việc nghiên cứu, đúc rút những kinh nghiệm, những bài học về công tác tư tưởng mà Đảng ta đã tích lũy được trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, có thể thấy, để phát huy khối đại đoàn kết toàn dân, tạo sự đồng thuận xã hội, đưa đất nước vượt qua những khó khăn, thách thức, đẩy mạnh công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, công tác tư tưởng cần chú trọng vào những vấn đề sau:

Lịch sử cách mạng Việt Nam đã chứng minh rằng, khi nào Đảng giữ vững sự độc lập, tự chủ và sáng tạo về đường lối thì phong trào cách mạng phát triển thuận lợi và thắng lợi, còn khi phạm sai lầm, giáo điều, chủ quan, duy ý chí thì phong trào cách mạng gặp khó khăn, thậm chí thất bại.

Tư tưởng, đường lối chính trị của Đảng phải thường xuyên được bổ sung, phát triển, hoàn thiện để không chỉ phù hợp với tình hình trong nước và trên thế giới, mà còn định hướng, vạch đường một cách kịp thời, chính xác cho sự phát triển của thực tiễn cách mạng.

Trong thời đại mới, tư tưởng, đường lối chính trị của Đảng phải phù hợp với xu hướng phát triển của thời đại ấy, tức là phải lấy chủ nghĩa Mác – Lê-nin làm kim chỉ nam cho tư tưởng và hành động cách mạng của Đảng, và điều không kém phần quan trọng là, phải phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ của cách mạng Việt Nam trước bối cảnh mới, thì mới có thể nhanh chóng và thực sự thâm nhập, thấm sâu vào ý thức của quần chúng. Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, công tác tư tưởng cũng phải bám sát và phục vụ đắc lực nhiệm vụ chính trị của Đảng.

Công tác tư tưởng, lý luận phải luôn bám sát tình hình thế giới và trong nước, luôn theo kịp và nhiều khi "vượt trước" sự vận động, đòi hỏi của thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Mặt khác, phải nắm bắt và giải đáp thấu đáo, kịp thời nguyện vọng, đòi hỏi của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Công tác lý luận phải tạo được những bước đột phá lớn thì mới có thể giải đáp đúng và trúng những vấn đề cấp thiết do thực tiễn đặt ra. Trước hết, phải thay đổi mạnh mẽ cách tư duy, cách nhìn nhận, đặt vấn đề.

Đổi mối tư duy lý luận sẽ là tiền đề, khâu đột phá của mọi sự đổi mới nhận thức, đổi mới tư duy về tất cả các lĩnh vực trong đời sống xã hội. Do vậy, cần coi trọng công tác phát triển lý luận, kết hợp chặt chẽ công tác nghiên cứu, tổng kết lý luận với công tác nghiên cứu, tổng kết thực tiễn sẽ đem lại hiệu quả thiết thực cho việc phát triển, hoàn thiện đường lối đổi mới của Đảng. Đổi mới để có nhiều chủ nghĩa xã hội hơn, để phát triển nhanh và bền vững hơn. Bởi vậy, càng đổi mới, càng phải kiên định, trung thành với lý tưởng xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa, với chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, càng vận dụng sáng tạo và bổ sung, phát triển hơn nữa chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh thì tư tưởng, quan điểm, lý luận đổi mới của Đảng càng phù hợp, đáp ứng yêu cầu của thời đại và thực tiễn xã hội đất nước.

Cách mạng là cuộc đấu tranh quyết liệt chống lại các thế lực thù địch, là sự nỗ lực vượt bậc trong cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới. Nó không thể diễn ra bình lặng, thẳng tắp mà luôn quanh co, khúc khuỷu, có những bước ngoặt, biến động phức tạp kèm theo những tác động về tư tưởng tới mọi người. Bởi vậy, công tác tư tưởng cần bám sát thực tiễn, kịp thời nắm bắt diễn biến tư tưởng, dự báo chiều hướng phát triển để đinh hướng tư tưởng đúng và kịp thời. Định hướng đúng và kịp thời thì thống nhất được tư tưởng và hành động, phát huy được các nhân tố tích cực, hạn chế các tác động tiêu cực, làm cho cách mạng phát triển thuận lợi.

Thực tiễn chỉ đạo hoạt động của Đảng cho thấy, để thực hiện mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa hội, phải tiến hành cuộc đấu tranh cách mạng lâu dài, gian khổ. Bởi lẽ, mỗi bước tiến của cách mạng đều có sự đấu tranh giữa tiến bộ và phản động, giữa tiên tiến và lạc hậu.

Trên mặt trận tư tưởng, hàng ngày phải hướng dẫn tư tưởng, hành động của nhân dân, đấu tranh chống lại các thủ đoạn xảo quyệt và các luận điệu thù địch, những tư tưởng, quan điểm sai trái. Do vậy, công tác tư tưởng phải giữ vững và phát huy thế chủ động, không thể thụ động, né tránh, bỏ trống trận địa tư tưởng. Phải bám sát thực tiễn, có sự phân tích lý luận, chính trị đúng, dự kiến được sự phát triển của tình hình chính trị, tư tưởng từng thời gian, đề ra phương hướng công tác tư tưởng đúng đắn, dân chủ, đấu tranh không khoan nhượng với những luận điệu thù địch. Nâng cao tính thuyết phục, mở rộng đối thoại trong đấu tranh tư tưởng đối với những người có quan điểm sai trái.

Công tác tư tưởng có vai trò, nhiệm vụ nâng cao tính tự giác, tính chỉ đạo hành động trong đấu tranh cách mạng. Nhưng nếu chỉ một mình công tác tư tưởng thì tư tưởng chưa thể biến thành hành động. Do vậy, phải có công tác tổ chức thích hợp với những hình thức tổ chức, kế hoạch, biện pháp đúng, lôi cuốn được đông đảo quần chúng hành động. Để công tác tư tưởng gắn với công tác tổ chức thì công tác tuyên truyền cũng cần gắn chặt với công tác cổ động, khi cần thiết phải có những khẩu hiệu sát hợp hướng dẫn tư tưởng và hành động của quần chúng.

Gắn liền công tác tư tưởng với công tác tổ chức, với phong trào quần chúng là thái độ gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo từ Trung ương đến cơ sở. Nói một cách khác, cần quán triệt sâu sắc phương châm “đảng viên đi trước, làng nước theo sau”. Đảng viên đi trước không có nghĩa là đơn độc một mình mà phải lôi cuốn được quần chúng.

Để phát huy được vai trò làm chủ đất nước, làm chủ xã hội, người dân cần hiểu biết về phương hướng chính trị, đường lối, chính sách của Đảng, có thái độ đúng với các vấn đề của cuộc sống, có những kiến thức khác về văn hóa, khoa học - kỹ thuật, nghiệp vụ cần cho công việc của mình, có phẩm chất đạo đức. Cán bộ, đảng viên là người lãnh đạo, quản lý càng cần có sự hiểu biết sâu sắc về lý luận, chính trị, có kiến thức cần thiết để lãnh đạo, có phẩm chất đạo đức của người cách mạng.

Trong giáo dục cán bộ, đảng viên, Đảng ta luôn coi trọng việc thống nhất lý luận và thực tiễn, học đi đôi với hành. Học lý luận là để hiểu những chân lý phổ biến và áp dụng một cách sáng tạo vào hoàn cảnh thực tế của nước ta. Học đường lối, chính sách cũng phải hiểu những căn cứ lý luận và thực tiễn của đường lối, chính sách, tự giác chấp hành một cách sáng tạo.

Đảng ta luôn nhấn mạnh, tính khoa học là một nguyên tắc cơ bản của công tác tư tưởng. Do đó, công tác tư tưởng phải xuất phát từ chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, lấy đó làm cơ sở để giải thích các vấn đề do thực tiễn đặt ra một cách có căn cứ khoa học, thuyết phục được quần chúng để họ hành động tự giác và có hiệu quả. Tính khoa học còn thể hiện trong việc phản ánh đúng hiện thực khách quan, quy luật vận động khách quan, phản ánh đúng sự thật. Đó là tính chân thật của công tác tư tưởng.

Thái độ của Đảng là nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói đúng, nói rõ sự thật cho nhân dân biết, không che đậy. Công tác tư tưởng cần nói cả thắng lợi của cách mạng để phát huy, khó khăn, khuyết điểm, nguyên nhân để khắc phục, không “tô hồng”, cũng không “bôi đen”. Việc biểu dương hay phê phán một cá nhân, một tập thể cũng phải đúng mức, tôn trọng sự thật. Việc trình bày sự thật nhiều khi gắn với phê bình, tự phê bình nên đòi hỏi sự trung thực, dũng cảm, có tinh thần trách nhiệm cao trước Đảng và nhân dân. Phải vận dụng những thành tựu của các môn khoa học xã hội, nhân văn, nhất là các môn tâm lý học, sư phạm học, xã hội học, sử dụng các phương tiện thông tin hiện đại.

Công tác tư tưởng bao gồm tuyên truyền miệng, hoạt động báo chí, xuất bản, văn học nghệ thuật, trường học…; mỗi loại hoạt động đều có khoa học nghiệp vụ nhất định. Cần có sự tổng kết kinh nghiệm về các hoạt động đó để nâng cao sức thuyết phục, sự hấp dẫn và tính nghệ thuật.

Cần đa dạng hơn những hình thức đối thoại, thảo luận dân chủ, cởi mở với các tầng lớp nhân dân để hiểu được nhận thức và tâm trạng của người dân, trả lời đúng các vấn đề mà họ quan tâm, giải đáp được những băn khoăn, thắc mắc của họ. Thực hiện dân chủ trong công tác tư tưởng cũng là một biện pháp quan trọng để phát huy quyền làm chủ của nhân dân, tăng cường mối liên hệ giữa Đảng và quần chúng, chống quan liêu, xa thực tế, ngăn ngừa và hạn chế sai lầm.

Đây là vấn đề có ý nghĩa quan trọng đối với việc xây dựng Đảng, cũng như đối với toàn bộ sự nghiệp cách mạng. Thắng lợi của cách mạng nước ta là kết quả tổng hợp của nhiều nhân tố, nhưng nhân tố tất yếu, khách quan có ý nghĩa quyết định là sự lãnh đạo của Đảng.

Công tác tư tưởng, lý luận của Đảng phải có những nội dung phù hợp với tâm tư, nguyện vọng của đa số nhân dân, có phương thức chuyển tải thích hợp, thì mới tạo nên ý chí sắt đá, sức mạnh tinh thần và vật chất to lớn của cả dân tộc. Chỉ có thể phát huy được vai trò lớn lao của quần chúng, biến động cơ, tư tưởng của họ thành sức mạnh vật chất, khi công tác tư tưởng gắn kết chặt chẽ với tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Các phương tiện thông tin đại chúng có vai trò hết sức to lớn trong việc tuyên truyền, vận động nhân dân, nhất là biểu dương kịp thời những gương "người tốt, việc tốt", những nhân tố điển hình, tiên tiến đã tạo ra sự cổ vũ, khích lệ to lớn đối với đông đảo quần chúng nhân dân, nhất là những quân nhân ngoài mặt trận.

Công tác tư tưởng của Đảng chỉ thực sự phát huy vai trò, tác dụng khi biết khơi dậy trách nhiệm pháp lý và đạo đức của mọi công dân. Bởi vậy, việc không ngừng xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật cũng như các chuẩn mực đạo đức xã hội là rất quan trọng và có tác dụng hỗ trợ mạnh mẽ cho công tác tư tưởng.

Thực tế cho thấy, nơi nào Đảng, chính quyền chưa có mối quan hệ máu thịt với nhân dân, chưa thấu hiểu tư tưởng, tâm trạng, tình cảm của nhân dân và công tác tư tưởng của Đảng không được tiến hành thường xuyên, kịp thời, thì nơi đó thường có nguy cơ trở thành "điểm nóng" hơn, nhất là khi chịu thêm sự tác động tiêu cực của những nhân tố chủ quan và khách quan khác.

Công tác tư tưởng của Đảng chỉ thực sự phát huy vai trò, tác dụng khi biết khơi dậy trách nhiệm pháp lý và đạo đức của mọi công dân. Bởi vậy, việc không ngừng xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật cũng như các chuẩn mực đạo đức xã hội là rất quan trọng và có tác dụng hỗ trợ mạnh mẽ cho công tác tư tưởng.

Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân không ngừng được nâng cao, công bằng và dân chủ hóa xã hội từng bước được thực hiện rộng rãi là cơ sở vật chất và tinh thần vững chắc nhất đối với việc củng cố niền tin, nâng cao tính tích cực chính trị của họ, cũng như đối với việc phát huy vai trò, tác dụng của công tác tư tưởng. Bởi vậy, cùng với các nhiệm vụ chính trị khác, công tác tư tưởng phải tích cực góp phần chăm lo cải thiện đời sống nhân dân.

Công tác tư tưởng là của toàn đảng, đẩy mạnh công tác tư tưởng là nhiệm vụ của tất cả các đảng viên, các cấp ủy Đảng, các tổ chức đảng mà trước hết là của bí thư cấp ủy và đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác tư tưởng.

Thực tiễn lịch sử cách mạng Việt Nam cho thấy, những thành tựu đạt được trong công tác tư tưởng của Đảng luôn gắn bó trực tiếp với sự lớn mạnh và trưởng thành không ngừng của đội ngũ cán bộ tư tưởng, lý luận của Đảng.

Đội ngũ cán bộ tư tưởng của các tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể các cấp, trên các lĩnh vực công tác, ở mọi miền của Tổ Quốc đã luôn quán triệt quan điểm, chủ trương, đường lối quan điểm, tư tưởng của Đảng, bám sát thực tiễn xây dựng và chiến đấu, gắn bó mật thiết với nhân dân, luôn xung kích và đi đầu trong các hoạt động và phong trào cách mạng. Bởi vậy, xây dựng đội ngũ cán bộ tư tưởng của Đảng có phẩm chất, năng lực và trình độ, có bản lĩnh và tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng là bài học vô cùng quan trọng trong công tác tư tưởng của Đảng./.