Trong điều kiện Ðảng cầm quyền, nội dung kỷ luật của Ðảng bao gồm ba bộ phận: Kỷ luật nội bộ Ðảng; kỷ luật về mặt Nhà nước; kỷ luật của các đoàn thể chính trị - xã hội mà đảng viên là thành viên. Tất cả các quy định trên đòi hỏi tổ chức đảng và đảng viên phải tuân thủ để bảo đảm chấp hành nghiêm chỉnh. Khi tổ chức đảng và đảng viên vi phạm các quy định đó cũng là vi phạm kỷ luật của Ðảng, đều phải được xem xét, kết luận và xử lý nghiêm minh.
Từ nhiệm kỳ Ðại hội IX đến nay, đặc biệt là nhiệm kỳ Ðại hội X, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, cấp ủy và cơ quan nhà nước các cấp đã ban hành nhiều văn bản để lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý trên các lĩnh vực của toàn xã hội. Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" đã và đang trở thành sinh hoạt chính trị rộng lớn trong toàn Ðảng, toàn dân, toàn quân, là cơ sở cho tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên phấn đấu, rèn luyện, tăng cường ý thức chấp hành kỷ luật của đảng và pháp luật của Nhà nước. Phần lớn cán bộ, đảng viên kiên định mục tiêu lý tưởng, giữ gìn phẩm chất, đạo đức cách mạng, gương mẫu trong việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, nhiều tổ chức đảng ở các địa phương, đơn vị đã giữ vững kỷ cương, năng động, sáng tạo, lãnh đạo đạt những thành tích quan trọng trong công tác xây dựng đảng, phát triển kinh tế - xã hội trong điều kiện khó khăn, thách thức do tác động tiêu cực của kinh tế thế giới, góp phần kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và đời sống nhân dân, bảo đảm an ninh, quốc phòng. Phần lớn các trường hợp vi phạm kỷ luật đảng được xem xét, xử lý nghiêm minh. Nhìn chung, nhiều tổ chức đảng và đảng viên chấp hành nghiêm chỉnh các nghị quyết, chỉ thị, quy định, kết luận của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; chấp hành nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt đảng và giữ gìn đoàn kết nội bộ; giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống. Qua đó góp phần tạo sự đoàn kết thống nhất, tăng cường kỷ cương, kỷ luật, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của đội ngũ đảng viên, xây dựng Ðảng trong sạch, vững mạnh.
Tuy nhiên, còn không ít tổ chức đảng và đảng viên ở các cấp chấp hành chưa nghiêm kỷ luật của Ðảng, từ việc tổ chức nghiên cứu, quán triệt các nghị quyết, chỉ thị, quy định, đến tổ chức thực hiện, quản lý, giáo dục, rèn luyện, kiểm tra, giám sát việc thực hiện và xử lý trách nhiệm đối với tổ chức đảng, đảng viên chấp hành không nghiêm hoặc có khuyết điểm, vi phạm... Trong nửa đầu nhiệm kỳ Ðại hội X, nổi lên ở một số mặt sau. Thứ nhất, trong việc chấp hành nghị quyết, chỉ thị của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cho thấy, số tổ chức đảng vi phạm chiếm tỷ lệ 72% và số đảng viên vi phạm chiếm 49% so với các nội dung vi phạm đã được kiểm tra. Thiếu trách nhiệm, không thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ được giao, thiếu kiểm tra, đôn đốc để xảy ra tham nhũng, lãng phí gây thất thoát tiền, tài sản Nhà nước và của công dân chiếm gần 70% số các vụ việc đã xử lý. Tình trạng tham nhũng, tiêu cực, lợi dụng chức quyền để vụ lợi cho cá nhân, cục bộ địa phương xảy ra ở một số nơi, kể cả đơn vị sản xuất kinh doanh, cơ quan hành chính sự nghiệp, ở cơ quan Trung ương và địa phương. Số đảng viên bị thi hành kỷ luật do tham nhũng, buôn lậu, cố ý làm trái, gây hậu quả nghiêm trọng chiếm 16% so với các nội dung vi phạm đã được kiểm tra. Thứ hai, trong việc chấp hành nguyên tắc tập trung dân chủ, giữ gìn đoàn kết nội bộ. Có tình trạng dân chủ hình thức ở một số tổ chức đảng; việc thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ chưa tốt, có lúc, có nơi đã bị lợi dụng để biện hộ, bao che cho một số tập thể và cá nhân cơ hội, thoái hóa, biến chất. Tình trạng mất đoàn kết đã xảy ra ở một số nơi, số đảng viên vi phạm ở nội dung này chiếm 2,6% tổng số đảng viên bị thi hành kỷ luật. Ðảng viên vi phạm thiếu tự giác, thiếu thành khẩn, có khi gây khó khăn cho các cơ quan thanh tra, kiểm tra, thậm chí còn tìm cách đối phó, "chạy chọt" để mong được xử lý kỷ luật ở mức thấp. Trong chi bộ, các đảng viên còn nể nang, né tránh, ngại phê bình, góp ý. Thứ ba, trong việc giữ gìn phẩm chất, đạo đức, lối sống, còn một bộ phận cán bộ, đảng viên suy thoái về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống như đánh bạc; rượu chè bê tha; quan hệ nam nữ bất chính; ăn nhậu bằng tiền công quỹ, thậm chí có trường hợp sa vào nghiện ma túy. Sự tha hóa về lối sống thường gắn với tệ tham nhũng, lãng phí. Một bộ phận đảng viên có chức, có quyền do tham nhũng mà làm giàu bất chính, có tài sản bất minh. Số đảng viên bị thi hành kỷ luật ở nội dung này chiếm 15,3% so với số đảng viên bị thi hành kỷ luật.
Tình hình vi phạm kỷ luật đảng của tổ chức đảng và đảng viên vẫn còn xảy ra ở nhiều tổ chức đảng với mức độ, tính chất ngày càng phức tạp. Vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, buông lỏng vai trò lãnh đạo, quản lý còn xảy ra ở nhiều nơi. Tình trạng dân chủ hình thức, bao che, giấu giếm khuyết điểm, vi phạm, sợ ảnh hưởng đến thành tích còn khá nhiều trong sinh hoạt đảng. Một số cấp ủy, tổ chức đảng ban hành nghị quyết, quyết định trái với nghị quyết của Ðảng, của cấp trên để vụ lợi... Tình hình vi phạm kỷ luật đảng từ đầu nhiệm kỳ Ðại hội X đến nay vẫn đáng lo ngại. Nổi lên là những biểu hiện mất dân chủ, cục bộ, "bằng mặt chưa bằng lòng" trong quan hệ của một số thường trực cấp ủy, thông qua việc bố trí, sắp xếp cán bộ, thực hiện các dự án đầu tư... Một số cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp, các ngành còn thiếu gương mẫu trong việc giữ gìn phẩm chất, đạo đức lối sống; bản thân và gia đình (vợ, con). Một số cán bộ, đảng viên không chịu rèn luyện, tu dưỡng, cơ hội, thực dụng, phai nhạt lý tưởng cách mạng, tham nhũng, quan liêu. Vì vậy, việc chấp hành kỷ luật đảng của một số tổ chức đảng và đảng viên chưa được nghiêm túc, kỷ luật, kỷ cương của Ðảng ở một số nơi chưa được giữ vững, tăng cường.
Sở dĩ có tình trạng trên, trước hết là do công tác tuyên truyền, phổ biến, tổ chức nghiên cứu, quán triệt các quy định của Ðảng, pháp luật của Nhà nước của nhiều cấp ủy, tổ chức đảng, chi bộ chưa được thực hiện nghiêm túc, có chất lượng; chậm đổi mới hình thức, biện pháp thực hiện. Một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa thường xuyên tự giác nghiên cứu nắm vững các quy định của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để chấp hành và thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ được giao. Một số cấp ủy, tổ chức đảng, trước hết là người đứng đầu chưa nhận thức đầy đủ, thiếu gương mẫu trong chỉ đạo và thực hiện quy chế làm việc, thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, thực hiện chức trách, nhiệm vụ được phân công. Một số cấp ủy, tổ chức đảng, chi bộ buông lỏng vai trò lãnh đạo, quản lý, thiếu giáo dục, rèn luyện, kiểm tra, giám sát cán bộ, đảng viên chấp hành kỷ luật đảng, chưa kịp thời phát hiện thiếu sót, khuyết điểm để uốn nắn, khắc phục kịp thời. Còn tình trạng tinh thần tự phê bình và phê bình giảm sút, mất dân chủ, độc đoán, chuyên quyền, gia trưởng, sợ bị trả thù, trù dập, nên không góp ý phê bình, đấu tranh với các hành vi không chấp hành nghiêm hoặc vi phạm kỷ luật đảng. Một bộ phận cán bộ, đảng viên trước tác động của mặt trái kinh tế thị trường, thiếu tu dưỡng, rèn luyện, thoái hóa, biến chất. Một bộ phận tổ chức đảng, cơ quan Nhà nước, đoàn thể chính trị - xã hội, kể cả người đứng đầu thấy đảng viên của tổ chức mình vi phạm nhưng sợ mất cán bộ, ảnh hưởng đến uy tín, hoặc có liên quan nên đã báo cáo sai sự thật, giấu giếm cấp trên, bao che cho cấp dưới, dẫn đến vi phạm kéo dài, nghiêm trọng. Công tác kiểm tra, giám sát của một số cấp ủy, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra, chi bộ chưa được tiến hành thường xuyên, chất lượng, hiệu quả chưa cao. Có lúc, có nơi, việc xử lý vi phạm không nghiêm túc, hoặc có vi phạm nhưng không, chậm xử lý, dẫn đến kỷ luật, kỷ cương bị xem nhẹ, chấp hành không nghiêm hoặc không chấp hành kỷ luật đảng. Chưa coi trọng việc tuyên truyền, biểu dương những tổ chức đảng, đảng viên chấp hành tốt kỷ luật, kịp thời sửa chữa, khắc phục khuyết điểm, vi phạm, phấn đấu vươn lên; phê phán những trường hợp cố tình vi phạm hoặc không chấp hành nghiêm kỷ luật đảng nhưng không, hoặc chậm sửa chữa, khắc phục.
Ðể khắc phục hạn chế khuyết điểm trên, tăng cường chấp hành kỷ luật của tổ chức đảng và đảng viên trong giai đoạn cách mạng mới, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Ðảng, đảng viên, tăng cường kỷ cương, kỷ luật, tạo sự đoàn kết thống nhất, xây dựng Ðảng trong sạch, vững mạnh, đủ sức lãnh đạo thực hiện thắng lợi sự nghiệp cách mạng, cần thực hiện đồng bộ một số giải pháp.
Một là, nâng cao nhận thức cho tổ chức đảng và đảng viên, trước hết là cấp ủy, người đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng về vị trí, ý nghĩa, mục đích, tác dụng của việc chấp hành kỷ luật đảng để chủ động, tự giác chấp hành. Lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức đảng, đảng viên thuộc phạm vi lãnh đạo, quản lý chấp hành nghiêm chỉnh kỷ luật đảng; thường xuyên tự kiểm tra việc chấp hành các quy định của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; chấp hành nghiêm chỉnh khi được kiểm tra, giám sát. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục cho các cấp ủy, tổ chức đảng, đảng viên trong toàn Ðảng và trong nhân dân để tổ chức đảng và đảng viên nâng cao nhận thức, nắm vững và chấp hành nghiêm túc các quy định của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; để nhân dân biết tham gia giám sát tổ chức đảng và đảng viên chấp hành kỷ luật đảng, phản ánh kịp thời các trường hợp có khuyết điểm, vi phạm cho tổ chức đảng có thẩm quyền.
Hai là, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu và sự đoàn kết thống nhất của tổ chức đảng và đội ngũ đảng viên trước hết là từ cơ sở, để tăng cường kỷ cương, kỷ luật của Ðảng, xây dựng Ðảng trong sạch, vững mạnh. Các cấp ủy, tổ chức đảng phải kịp thời nghiên cứu, cụ thể hóa các nghị quyết, chỉ thị, quy định, quy chế, kết luận của Ðảng thành các quy định của cấp mình; ban hành chương trình hành động, kế hoạch cụ thể và tổ chức thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của tổ chức, thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ của từng thành viên trong tổ chức. Thường xuyên thực hiện có nền nếp, chất lượng sinh hoạt đảng, sinh hoạt cấp ủy, chi bộ; chấp hành nghiêm túc nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách; nêu cao ý thức tự phê bình và phê bình trong công tác, học tập, sinh hoạt, kể cả trong công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng. Phục tùng nghiêm chỉnh nghị quyết, quyết định của tổ chức, của cấp trên; chỉ đạo các tổ chức đảng, đảng viên thuộc phạm vi quản lý chấp hành nghiêm nghị quyết của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong từng thời gian.
Ba là, hoàn thiện các quy định của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, kỷ luật của các đoàn thể chính trị - xã hội làm cơ sở cho việc chấp hành nghiêm kỷ luật đảng và thi hành kỷ luật của Ðảng. Các cơ quan tham mưu của cấp ủy, các cơ quan quản lý nhà nước ở các cấp ban hành cụ thể, đầy đủ các cơ chế, văn bản hướng dẫn thi hành các quy định của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để tổ chức đảng, đảng viên có cơ sở thực hiện nghiêm túc theo chức trách, nhiệm vụ được giao và thực hiện tốt nghĩa vụ công dân, bảo đảm nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả chấp hành kỷ luật đảng. Thường xuyên rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định thuộc thẩm quyền không còn phù hợp, hoặc ban hành mới các quy định còn thiếu và tổ chức thực hiện. Kiến nghị các cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các quy định theo thẩm quyền. Khắc phục việc ban hành các quy định của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước (nhất là những văn bản hướng dẫn thi hành) còn chậm, chung chung, thiếu cụ thể, đồng bộ; văn bản của cấp dưới trái với văn bản của cấp trên, gây khó khăn cho việc thực hiện, khó xác định có hay không có khuyết điểm, vi phạm để xem xét, kết luận, xử lý được chuẩn xác.
Bốn là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện, kiểm tra, đôn đốc, theo dõi của cấp ủy, tổ chức đảng, ủy ban kiểm tra cấp trên đối với tổ chức đảng cấp dưới và đảng viên trong tổ chức nghiên cứu, quán triệt và thực hiện Cương lĩnh chính trị, Ðiều lệ Ðảng, các nghị quyết, chỉ thị, quy định của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để bảo đảm tăng cường kỷ cương, kỷ luật của Ðảng. Chi bộ, chi ủy tăng cường quản lý, giáo dục, kiểm tra, giám sát đảng viên trong chi bộ chấp hành kỷ luật đảng bằng nhiều biện pháp, nhiều kênh thông tin. Cán bộ, đảng viên thực hiện nghiêm túc việc tự kiểm tra, báo cáo chi bộ, cấp ủy trong việc chấp hành kỷ luật đảng, thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao; về giữ gìn phẩm chất, đạo đức, lối sống gắn với việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Coi trọng việc định kỳ, đột xuất tổ chức cho quần chúng phê bình, góp ý kiến đối với cán bộ, đảng viên trong việc chấp hành kỷ luật đảng, thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao. Kịp thời biểu dương, khen thưởng bằng hình thức thích hợp những trường hợp có thành tích; phê bình, nhắc nhở, uốn nắn những trường hợp có thiếu sót, khuyết điểm; xử lý kiên quyết, nghiêm minh những trường hợp vi phạm.
Năm là, tăng cường chỉ đạo của cấp ủy các cấp trong việc nghiên cứu, nâng tầm lý luận về công tác xây dựng đảng để tham mưu, giúp cấp ủy các cấp ban hành các quy định của Ðảng đầy đủ, đồng bộ, có tính khả thi, bảo đảm kỷ luật đảng được chấp hành nghiêm túc trong thực tế. Ðổi mới và nâng cao chất lượng sơ kết, tổng kết việc ban hành và chấp hành các quy định của Ðảng trong từng thời gian./.
Theo báo Nhân dân